Στη Ρωμαϊκή Αίγυπτο, τον 4ο αιώνα μ.Χ., η αστρολόγος-φιλόσοφος Υπατία της Αλεξάνδρειας μάχεται για να σώσει τη συγκεντρωμένη σοφία του αρχαίου κόσμου. Η μειοψηφία του χριστιανικού πλυθυσμού υποκινεί τη βία στους δρόμους της Αλεξάνδρειας, με αποτέλεσμα το ξέσπασμα ενός εμφυλίου πολέμου τεραστίων διαστάσεων. Ο σκλάβος της Υπατίας, Ντάβους, είναι διχασμένος ανάμεσα στην αγάπη για την αφέντρα του και στην πιθανότητα να αποκτήσει την ελευθερία του, με την έλευση του Χριστιανισμού.

Η βραβευμένη με Όσκαρ Ρέιτσελ Βάις ("Ο Επίμονος Κηπουρός") συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον διακεκριμένο σκηνοθέτη Αλεχάντρο Αμενάμπαρ ("Η Θάλασσα Μέσα Μου", "Οι Άλλοι") σε ένα σπαρακτικό έπος, όπου τα ιδανικά και η ανθρωπιά δοκιμάζονται κάτω από την σκιά του πολέμου.

Ο Σκηνοθέτης

Ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ γεννήθηκε το 1972 στη Χιλή. Γρήγορα τράβηξε την προσοχή κριτικών και θεατών παγκοσμίως. Οι τελευταίες δύο ταινίες του, "Η Θάλασσα Μέσα μου" και "Οι Άλλοι" απέσπασαν ιδιαίτερα θετικά σχόλια, αλλά και βραβεία. "Η Θάλασσα Μέσα μου", με πρωταγωνιστή τον Χαβιέ Μπαρδέμ, απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2005 καθώς και πολλά άλλα βραβεία διεθνώς. "Οι Άλλοι", με πρωταγωνίστρια την Νικόλ Κίντμαν, ήταν η πρώτη ταινία του που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στα Αγγλικά. Έκανε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο στον κινηματογράφο το 1996 με το φιλμ τρόμου "Tesis". Είχε θεωρηθεί η καλύτερη ταινία της χρονιάς από τη Spanish Film Academy. Έναν χρόνο μετά, η δεύτερη ταινία του, "Abre los Ojos", με την Πενέλοπε Κρουζ, έγινε μεγάλη εμπορική επιτυχία στην Ισπανία αλλά και διεθνώς, όπου προβλήθηκε.

Οι Πρωταγωνιστές

Η Ρέιτσελ Βάις γεννήθηκε το 1971 στο Λονδίνο, ξεκίνησε το modeling στην ηλικία των 14 ετών και στράφηκε στην υποκριτική την περίοδο που σπούδαζε στο Cambridge University. Εκεί συν-ίδρυσε τον θίασο Talking Tongue, o οποίος ανέβασε διάφορες πειραματικές δουλειές και διακρίθηκε με το Guardian Award στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Στο θέατρο έκανε το ντεμπούτο της, επαγγελματικά πλέον, με το "Design for Living" του Νοέλ Κάουαρντ, σε σκηνοθεσία του Σον Μαθίας, και βραβεύτηκε από την Ένωση Κριτικών Θεάτρου του Λονδίνου ως Καλύτερη Πρωτοεμφανιζόμενη Ηθοποιός. Με τον Μαθίας συνεργάστηκε ξανά για την παράσταση "Suddenly Last Summer", που ανέβηκε στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου. Το 2001 συνεργάστηκε με τον Νιλ Λα Μπιουτ στο Λονδίνο και στη συνέχεια στη Νέα Υόρκη (off-Broadway) για την παράσταση "The Shape of Things".
Στον κινηματογράφο απέκτησε αναγνωρισιμότητα με την συμμετοχή της στο blockbuster "Η Μούμια", ενώ το 2006 κέρδισε το Όσκαρ Β΄ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία "Ο Επίμονος Κηπουρός" του Φερνάντο Μεϊρέλες. Έχει συμμετάσχει σε ταινίες κάθε είδους, όπως "Κλεμμένη Ομορφιά" του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, "Bent", "Εχθρός Προ Των Πυλών" του Ζαν Ζακ Ανό, "The Mummy Returns", "About a Boy", "Confidence", "Οι Ένορκοι", "The Fountain" του Ντάρεν Αρονόφσκι, "My Blueberry Nights" του Ουόνγκ Καρ Βάι και "Οι Αδελφοί Μπλουμ". Προσεχώς θα τη δούμε στο "The Lovely Bones" του Πίτερ Τζάκσον και στο "The Whistleblower" με τη Μόνικα Μπελούτσι και τη Βανέσα Ρεντγκρέιβ.

Ο Μαξ Μινγκέλα γεννήθηκε το 1985 στο Λονδίνο. Είναι γιος του γνωστού σκηνοθέτη Άντονι Μινγκέλα. Έχει πάρει μέρος στις ταινίες "Syriana", "Bee Season", "Art School Confidential", "Elvis and Anabelle", "How to Lose Friends & Alienate People", "Brief Interviews With Hideous Men". Προσεχώς θα εμφανιστεί στα φιλμ "Hippie Hippie Shake" με τους Κίλιαν Μέρφι και Σιένα Μίλερ και "The Social Network" του Ντέιβιντ Φίντσερ.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

"Λίγα χρόνια πριν, μετά το "Η Θάλασσα Μέσα Μου", που ήταν μια βαθιά εμπειρία για μένα, δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι η επόμενη ταινία μου θα είχε να κάνει με Ρωμαίους και Χριστιανούς στην αρχαία Αίγυπτο. Αυτή όμως είναι η ομορφιά αυτού του επαγγέλματος: μπορείς να αφήσεις τη φαντασία σου ελεύθερη και να εξερευνήσεις κόσμους τόσο συναρπαστικούς, όπως η Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα, να φανταστείς τους δρόμους της, τους ναούς και τους ανθρώπους και να βρεις το πάθος- αλλά και τα χρήματα- να δώσεις ζωή σε όλα αυτά.

Ποτέ δεν με ενδιέφερε η επιστήμη. Για μένα, το ενδιαφέρον κομμάτι σχετικά με την ταινία ήταν να έρθω σε επαφή με τον κόσμο της επιστήμης από πνευματική και συναισθηματική πλευρά. Ο στόχος μας ήταν να δείξουμε τι συμβαίνει στο σύμπαν και να μεταφέρουμε το πάθος που πηγάζει από το ξεδίπλωμα των μυστηρίων του κόσμου.

Καταλήξαμε να ασχοληθούμε με την ιστορία της Υπατίας του 4ου αιώνα στην Αλεξάνδρεια, μέσα από μια λεπτομερή διαδικασία επιλογής. Καταρχήν ήταν μια ιστορία που καλύπτει χρονικά 2.000 χρόνια, από το γεωκεντρικό σύστημα μέχρι τη θεωρία της σχετικότητας, και ψάξαμε κάθε λεπτομέρεια. Ενώ μελετούσαμε την Υπατία και την περίοδο που έζησε, ανακαλύψαμε ότι υπήρχαν πολλές συνδέσεις με τον κόσμο που ζούμε σήμερα, και αυτό κέντρισε το ενδιαφέρον μας. Η Αλεξάνδρεια συμβόλιζε έναν πολιτισμό που καταστράφηκε σιγά-σιγά από διαφορετικές φατρίες, κυρίως θρησκευτικές. Για πολλούς, η περίοδος που έζησε η Υπατία σηματοδότησε το τέλος του αρχαίου κόσμου και την αρχή των μεσαιωνικών χρόνων.

Από την αρχή του project μου, στόχος μου ήταν να κάνω τους θεατές να νιώσουν ότι ακολουθούν μια ομάδα του CNN που κάνει ρεπορτάζ για κάτι που συνέβη τον 4ο αιώνα. Αυτή η αίσθηση του επείγοντος, κάτι σαν έκτακτο δελτίο, ήταν η βάση της δουλειάς αυτής. Ήθελα να ξεφύγω από κάποιους κλασικούς κανόνες των ταινιών εποχής. Η "Agora" είναι μια μίξη περιπέτειας και θεάματος.

Ήθελα να ξεφύγω από την τυπική τελειότητα που συναντάται συνήθως σε τέτοιου είδους ταινίες. Έτσι, όταν βλέπουμε μια συμπλοκή στον δρόμο, πρέπει να φαίνεται ότι η κάμερα δεν μπορεί να απαθανατίσει τα πάντα στην εντέλεια, επομένως έχουμε κάτι όσο πιο κοντά στην πραγματικότητα γίνεται.

Η "Agora" είναι η ιστορία μιας γυναίκας, μιας πόλης, ενός πολιτισμού και ενός πλανήτη. Η "Agora" είναι ο πλανήτης όπου πρέπει να ζήσουμε όλοι μαζί. Προσπαθήσαμε να δείξουμε την ανθρώπινη πραγματικότητα μέσα στο πλαίσιο όλων των ειδών της Γης, καθώς και τη Γη μέσα στο πλαίσιο του Σύμπαντος- βλέποντας τους ανθρώπους σαν μυρμήγκια και τη Γη σαν μια ακόμη μικρή μπάλα, που κινείται ανάμεσα σε πολλά άλλα αστέρια.

Κάποιες φορές εύχομαι να μπορούσα να κοιτάξω μέσα από μια κλειδαρότρυπα και να δω το παρελθόν ακριβώς όπως συνέβη, ακόμη κι αν ήταν δυνατόν να το κάνω για 5 δευτερόλεπτα ή για 5 λεπτά. Κάτι τέτοιο προσπαθήσαμε να κάνουμε με αυτή την ταινία, να προσφέρουμε στο κοινό την ευκαιρία να δει το παρελθόν μέσα από μια "κλειδαρότρυπα"- τη μεγάλη οθόνη- για 2 ώρες."
Αλεχάντρο Αμενάμπαρ


Η Υπατία της Αλεξάνδρειας

Κόρη του Θέωνα, τελευταίου διευθυντή της θρυλικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, η Υπατία έζησε τον 4ο αιώνα μ.Χ., όταν επήλθε η παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο κόσμος άρχισε να αλλάζει. Αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος, η Υπατία ήταν μια διάσημη επιστήμονας και σύμβολο της ανοχής στην πατρίδα της την Αλεξάνδρεια. Αν και οι επιστημονικές της δουλειές έχουν χαθεί, η εικόνα της που έχει μείνει στην ιστορία είναι αυτή μιας δυνατής γυναίκας που αφιέρωσε τη ζωή της στην έρευνα για την αλήθεια.

"Προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε ο,τιδήποτε είναι γνωστό για την Υπατία", τονίζει ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ. "Πολλά είναι γνωστά για τον θάνατό της, για το τι σήμαινε για την πόλη της εκείνη την περίοδο, για την ίδια ως άνθρωπο και για το τι συμβολίζει. Όμως λίγα πράγματα είναι γνωστά για τη δουλειά της".

"Δεν είχα ακούσει ποτέ κάτι για την Υπατία και εξεπλάγην όταν άρχισα να διαβάζω διάφορα για τη ζωή της και να ανακαλύπτω πράγματα", υποστηρίζει η Ρέιτσελ Βάις, που υποδύεται την Υπατία στην ταινία. "Πρόκειται για μια εκπληκτική γυναίκα που είχε μια ασυνήθιστη ζωή. Ήταν αναμφίβολα μύθος στην Ευρώπη του 18ου αιώνα μεταξύ των ρομαντικών ποιητών. Την εξιδανίκευσαν και τη λάτρεψαν, έγραψαν ποιήματα γι' αυτήν, η οποία ήταν μια ρομαντική ηρωίδα. Φαντάζομαι όλα αυτά συνέβησαν γιατί ήταν ένα σύμβολο του πάθους, της μάθησης και της λογικής και σκοτώθηκε από φονταμενταλιστές".

"Η Υπατία είχε δύο πολύ ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά", τονίζει ο σεναριογράφος Ματέο Χιλ. "Από τη μια, αντιπροσώπευε ξεκάθαρα την ελληνική διανόηση, την έρευνα για την αλήθεια μέσω της σκέψης, σε έναν κόσμο όπου οι θρησκείες είχαν μεγάλη επιρροή στις καθημερινές ζωές των ανθρώπων και η ίδια συνεχώς προσπαθούσε να αυξήσει αυτή την επιρροή. Από την άλλη, ήταν μια γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Μια γυναίκα που ήθελε να ζήσει τη ζωή της όπως θα έκανε ένας άνδρας, με την ίδια ελευθερία στο να κάνει έρευνα και να αφοσιωθεί στη φιλοσοφία, όπως ο πατέρας της. Γι' αυτό και πήρε την απόφαση να μην δοθεί ποτέ σε κανέναν άνδρα- ώστε να μην της κλέψουν την ελευθερία που χρειαζόταν...".

Η Υπατία έμεινε στην Ιστορία ως ένας θρύλος. Λατρεμένη για την εξυπνάδα της και λόγω της εκτίμησης που εξέλαβε για τη θέση που κέρδισε στην κοινωνική ιεραρχία της πόλης, απεικονίζεται από πηγές της εποχής ως μια γυναίκα μεγάλης ομορφιάς που ενέπνευσε το πάθος σε όσους την περιτριγύριζαν.

Σχολιάζει η Ρέιτσελ Βάις: "Η Υπατία πέθανε παρθένα. Γνωρίζουμε από ορισμένα γράμματα μαθητών της ότι προκάλεσε την απίστευτη αφοσίωση ανάμεσα στους μαθητές της. Κάποιοι από αυτούς ίσως την είχαν ερωτευτεί κιόλας. Υπάρχει η αίσθηση ότι ένας από τους αγαπημένους της μαθητές ίσως ήταν ερωτευμένος μαζί της, όμως εκείνη ήταν πολύ σεμνή και ποτέ δεν ξεπερνούσε τα όρια της σχέσης δασκάλου/μαθητή. Όμως φαίνεται ότι υπήρχε κάτι σε αυτήν που ενέπνεε πραγματικά τους μαθητές της και ήταν αρκετά πιστοί απέναντί της, ενώ ήταν αρκετά ασυνήθιστο για μια γυναίκα να διδάσκει στη βιβλιοθήκη εκείνη την εποχή".

Στο "Agora", δύο άντρες προσπαθούν να κερδίσουν την καρδιά της: ο δούλος της Ντάβους και ο Ορέστης, ένας από τους μαθητές της. "Ο Ντάβους είναι ένας χαρακτήρας που επινοήσαμε", δηλώνει ο Αμενάμπαρ, "όμως είναι ένας άνθρωπος-κλειδί γιατί μέσω αυτού βλέπουμε τις εργασίες της πόλης, το περιβάλλον της Υπατίας, την ελληνορωμαϊκή κοινωνία και τον αρχαίο κόσμο γενικότερα, πώς γινόταν αντιληπτή η σκλαβιά τον 4ο αιώνα. Ο Ντάβους δεν είναι σίγουρος αν πρέπει ή όχι να γίνει Χριστιανός. Βλέπουμε τον Χριστιανισμό στα πρώιμα χρόνια του μέσα από τα μάτια του, πώς εξελίχθηκε από μια εκδιωκόμενη θρησκεία σε κυρίαρχη. Ο Ντάβους έγινε ένας παραβολάνος. Οι παραβολάνοι ήταν μια θρησκευτική ομάδα πολύ χαρακτηριστική της εποχής εκείνης, ένα γκρουπ μοναχών που ξεκίνησαν αρχικά με σκοπό να βοηθήσουν τους φτωχούς και κατέληξαν να γίνουν ένα ένοπλο κομμάτι της Εκκλησίας".

"Η Υπατία είναι αναμφίβολα κομμάτι της αριστοκρατίας, της ανώτερης τάξης της Αλεξάνδρειας, και το ενδιαφέρον σχετικά με την κουλτούρα τους ήταν ότι ενδιαφέρονταν για τα πάντα. Ενδιαφέρονταν για την τροχιά της Σελήνης , για τον ήλιο, τα αστέρια και ήταν βαθιά ουμανιστές. Είχαν όμως αυτό το στίγμα, που λεγόταν σκλαβιά. Είχαν μια ολόκληρη τάξη ανθρώπων που ήταν σκλάβοι, που δεν θεωρούνταν άνθρωποι. Θεωρούνταν ότι ήταν η επόμενη κατηγορία μετά τα ζώα, το οποίο είναι αρκετά περίεργο αν σκεφτούμε πόσο βαθιά σκεπτόμενοι και ανθρωπιστές ήταν", εξηγεί η Ρέιτσελ Βάις.

"Ο Ορέστης είναι ένα τυπικό παράδειγμα του πώς θα ήταν ένας νέος αριστοκράτης εκείνη την εποχή, ένα από εκείνα τα αγόρια που προετοιμάζονται για αυριανοί ηγέτες", υποστηρίζει ο Όσκαρ Άιζακ, που υποδύεται τον Ορέστη. "Κάποιοι από αυτούς είναι πολύ φιλόδοξοι και κάποιοι άλλοι ζουν με τα λεφτά του μπαμπά και της μαμάς. Νομίζω ότι ο Ορέστης αρχικά είναι ένα από αυτά τα παιδιά, μην όντας σίγουρος τι θέλει να κάνει. Είναι έξυπνος, λίγο αλαζόνας, λίγο ισχυρογνώμων και ερωτεύεται τη δασκάλα του Υπατία και προσπαθεί να την αποπλανήσει".


Τα Trivia της Ταινίας

Ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ είχε από την αρχή στο μυαλό του τη Ρέιτσελ Βάις για πρωταγωνίστρια, όταν ξεκίνησε να γράφει το σενάριο.
Τα γυρίσματα έγιναν στη Μάλτα, στο ίδιο ακριβώς σημείο όπου "στήθηκε" το Κολοσσαίο για την ταινία "Μονομάχος".
Υπήρχαν μέρες όπου το γύρισμα χρειαζόταν να σταματά για λίγα λεπτά. Αυτό συνέβαινε εξαιτίας των γειτονικών εκκλησιών, όπου χτυπούσαν οι καμπάνες τους. Ο ήχος τους ακουγόταν μέχρι το σημείο των γυρισμάτων.
Αρχικά, ο Αμενάμπαρ ήθελε να συμμετάσχουν στην ταινία του οι Ρέιτσελ Βάις, Σάσα Μπάρον Κόεν και Τζόναθαν Ρις Μέγιερς. Αφού διάβασαν το σενάριο, η Βάις δέχτηκε τον ρόλο της Υπατίας, ο Κόεν όμως αρνήθηκε δηλώνοντας ότι ήταν "πολύ ενοχλητικό και θα προκαλούσε πόνο".