Ο Ρίτσαρντ Ρούαν, συγγραφέας, πριν εννέα χρόνια εγκατέλειψε το Δουβλίνο μαζί με την αγαπημένη του Βέρθα. Αυτοεξορίστηκαν για να ζήσουν ελεύθεροι, καθώς η απόφασή τους να μην παντρευτούν, είχε προκαλέσει σκάνδαλο στην τοπική κοινωνία. Εχουν ένα αγοράκι οκτώ ετών, τον Αρτσι.
Το καλοκαίρι του 1912 ο Ρίτσαρντ, η Βέρθα και ο γιος τους επιστρέφουν από την εξορία τους στη Ρώμη στο σπίτι του στο Μέριον, προάστιο του Δουβλίνου. Επιστρέφοντας, ξαναβρίσκουν τους παλιούς τους φίλους, τα εξαδέλφια Ρόμπερτ και Βεατρίκη. Ο ένας, θαυμαστής που η Βέρθα έχει απορρίψει εννέα χρόνια νωρίτερα, τη στιγμή της αναχώρησής τους, ονειρεύεται να πραγματοποιήσει το όνειρό του, χρησιμοποιώντας παράλληλα με ιδιοτελή τρόπο την ειλικρινή φιλία που τρέφει στον Ρίτσαρντ, ο οποίος υπήρξε πνευματικό του πρότυπο.
Η άλλη, έμπιστη φίλη στους ενθουσιασμούς και στα βάσανα της δημιουργίας του Ρίτσαρντ που της έγραφε από τη Ρώμη, παραμένει στα πρόθυρα μιας ανεπίδοτης ομολογίας, προτιμώντας τη θέση της μούσας από τους μπελάδες μιας ερωμένης, κάτι που δείχνει να βολεύει τον Ρίτσαρντ, ο οποίος εξουσιάζει έτσι το σώμα της Βέρθας και το πνεύμα της Βεατρίκης.
Αλλά η αποπλάνηση της Βέρθας από τον Ρόμπερτ, που πιστή στον Ρίτσαρντ, τον ενημερώνει, θα επιταχύνει την εξέλιξη και τις εντάσεις. Ο Ρίτσαρντ αρνείται να απαγορεύσει το ο,τιδήποτε στην Βέρθα ή και στον φίλο του, τους αφήνει ελεύθερους να τον απατήσουν και δεν θέλει καν να μάθει αν η Βέρθα τελικά ενέδωσε στον πόθο του Ρόμπερτ ή όχι.
Από τις 5 Νοεμβρίου 2010 η Εταιρεία Θεάτρου Συν-Επί (+,Χ) παρουσιάζει στο Από Μηχανής Θέατρο το μοναδικό θεατρικό έργο του σπουδαίου Ιρλανδού λογοτέχνη Τζέημς Τζόυς Εξόριστοι. Ο συγγραφέας του «Οδυσσέα» μας χαρίζει ένα έργο – ύμνο στην ελευθερία του πνεύματος και του σώματος, που με τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Ρούλας Πατεράκη δεν μπορεί παρά να αποτελέσει μια από τις πιο αναμενόμενες παραστάσεις της χρονιάς.
Στους Εξόριστους, κείμενο γραμμένο το 1914, ο Τζόυς, φανερά επηρεασμένος από τον Ίψεν, φτιάχνει με αριστουργηματικό τρόπο ένα έργο που ο ίδιος περιγράφει ως «η γάτα και το ποντίκι σε τρεις πράξεις».
Σ' αυτό το αινιγματικό έργο το κυρίαρχο θέμα είναι η εξορία. Άνθρωπος εξόριστος από άνθρωπο, άνθρωπος εξόριστος από την κοινωνία, άνδρας εξόριστος από γυναίκα, άνδρας εξόριστος από την εσωτερική του γαλήνη. Το έργο πραγματεύεται όμως και την ιδέα της «απόλυτης» ελευθερίας μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις που πάντα απειλούνται από πάθη και επιθυμίες αλλά και την αμφιβολία που η απόλυτη ελευθερία συνεπάγεται...
Η βασική πλοκή των Εξόριστων περιλαμβάνει δύο ερωτικά τρίγωνα: ένα μεταξύ του Ρίτσαρντ Ρούαν (συγγραφέα από το Δουβλίνο που επέστρεψε πρόσφατα από την αυτοεξορία του στη Ρώμη), της Βέρθας (συντρόφου του) και του φίλου του, Ρόμπερτ Χαντ (δημοσιογράφου)? και ένα δεύτερο μεταξύ του Ρούαν, του Χαντ και της εξαδέλφης του Βεατρίκης.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1919 στο Μόναχο. Το 1926 ανέβηκε στο Λονδίνο και προκάλεσε τον θαυμασμό του Τζορτζ Μπέρναντ Σω. Η πιο επιτυχημένη παραγωγή των Εξόριστων ήταν του Χάρολντ Πίντερ το 1970 στο Mermaid Theatre και έλαβε διθυραμβικές κριτικές παγκοσμίως.