Ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ (15 Σεπτεμβρίου 1789 - 14 Σεπτεμβρίου 1851) είναι ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς συγγραφείς της πρώτης εποχής και υπήρξε ο πρώτος Αμερικανός μυθιστοριογράφος που κέρδισε παγκόσμια φήμη. Είναι περισσότερο γνωστός ως συγγραφέας θαλασσινών ιστοριών και ιστορικών μυθιστορημάτων, όπως τα "Κατορθώματα του Αετομάτη" με ήρωα τον Νάττυ Μπάμπο. Μεταξύ των πιο γνωστών του έργων είναι το ρομαντικό μυθιστόρημα "Ο τελευταίος των Μοϊκανών", που θεωρείται συχνά ως το αριστούργημά του.
Ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ ήταν το ενδέκατο παιδί μίας πολυμελούς οικογένειας. Ο πατέρας του, ο οποίος ήταν δικαστής, λεγόταν Ουίλιαμ Κούπερ και καταγόταν από μία οικογένεια Άγγλων Κουακέρων. Κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, ο Ουίλιαμ Κούπερ κι ένας φίλος του αγόρασαν μία μεγάλη έρημη έκταση κοντά στη λίμνη Οτσέγκο, στην κεντρική Νέα Υόρκη. Όμως στις αρχές του 1786, ο Κούπερ άρχισε να πουλά το μερίδιο σε διάφορους άποικους. Η γη πουλήθηκε γρήγορα και πριν λιώσουν τα χιόνια είχαν εγκατασταθεί κιόλας εκεί αρκετές οικογένειες.
Τα επόμενα χρόνια, ο Ουίλιαμ Κούπερ τα πέρασε μεταξύ του Νιου Τζέρσεϊ, όπου ήταν το σπίτι του, και του Κούπερταουν, όπως ονομάστηκε το νεοσύστατο χωριό.
Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1789 γεννήθηκε στο Μπέρλινγκτον του Νιου Τζέρσεϊ ο Τζέιμς Κούπερ. Τον επόμενο χρόνο, κι ενώ ο Τζέιμς ήταν μόλις ενός έτους, ο πατέρας του αποφάσισε τελικά να μετακομίσουν στο Κούπερταουν. Τα παιδικά του χρόνια, ο νεαρός Τζέιμς τα έζησε κοντά στα μεγάλα και μυστηριώδη δάση όπου υπήρχαν Ινδιάνοι αλλά και άγρια θηρία. Εκείνο ήταν το περιβάλλον που χάρισε στον Κούπερ τη γνώση του για τη φύση. Παράλληλα ο νεαρός Κούπερ δεν αμέλησε και την τυπική του εκπαίδευση, αν και η συστηματική του εκπαίδευση στάθηκε πολύ μικρή αφού έκανε μόλις δύο χρόνια σε ένα προκαταρκτικό σχολείο του Όλμπανι.
Πολύ αργότερα ο Τζέιμς Κούπερ πρόσθεσε στο ονοματεπώνυμό του το Φένιμορ, το οποίο ήταν το πατρικό επώνυμο της μητέρας του. Το 1802, σε ηλικία 13 ετών, ο Τζέιμς πήγε στο Γέιλ αλλά δεν το πήρε στα σοβαρά. Πολύ λίγο ωφελήθηκε από τις σπουδές του, αντιστεκόταν στους περιορισμούς του, και στον τρίτο χρόνο αποβλήθηκε κι έτσι έφυγε χωρίς να αποκτήσει πτυχίο. Η αποβολή ήταν συνέπεια της ανάμειξής του σε μία επικίνδυνη φάρσα, κατά την οποία ανατινάχτηκε η πόρτα κάποιου σπουδαστή. Μία άλλη λιγότερο επικίνδυνη φάρσα περιλάμβανε την εκπαίδευση ενός γαϊδουριού να κάθεται σε καρέκλα καθηγητή.
Το 1807 έγινε δεκτός ως δόκιμος στο ασήμαντο
... Διαβάστε περισσότερα τότε Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου υπηρέτησε για τέσσερα χρόνια στα πλοία, πρώτα σαν απλός ναύτης κι έπειτα σαν αξιωματικός. Το 1811 επέστρεψε στα αγαπημένα του δάση και έγινε κτηνοτρόφος, κυνηγός και φύλακας των συνόρων.
Την ίδια χρονιά, στις 11 Ιανουαρίου 1811, παντρεύτηκε τη Σούζαν ντε Λάνσεϊ, κόρη ενός πλούσιου κτηματία.
Το νεαρό ζευγάρι έζησε μια ήσυχη ζωή ώσπου, εντελώς τυχαία, ο Κούπερ ανακάλυψε ότι είχε την ικανότητα να γράψει μυθιστορήματα περιπετειών.
Ένα βράδυ που ο Κούπερ διάβαζε στη γυναίκα του ένα πληκτικό αγγλικό μυθιστόρημα, το πέταξε ξαφνικά μακριά και της είπε ότι αυτός μπορούσε να γράψει ένα καλύτερο. Η γυναίκα του ειρωνεύτηκε την παρατήρησή του και ο Κούπερ, που πειράχτηκε, αποφάσισε να της αποδείξει ότι είχε δίκιο.
Το πρώτο μυθιστόρημά του "Προφύλαξη", δημοσιεύτηκε στη Νέα Υόρκη το 1820. Έγραφε για την αγγλική κοινωνία και υπήρξε μάλλον αποτυχημένο. Οι φίλοι του τότε τον συμβούλεψαν να ασχοληθεί με την αμερικάνικη ζωή που την ήξερε και να παρατήσει την αγγλική που δεν τη ζούσε.
Ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ ακολούθησε τη συμβουλή τους και το αποτέλεσμα ήταν να γνωρίσει μεγάλη επιτυχία το επόμενο βιβλίο του "Ο Κατάσκοπος".
Ο "Κατάσκοπος", που ο Κούπερ έγραψε το 1821, είναι έξυπνο, γεμάτο μυστήριο, και εύγλωττο βιβλίο. Η επιτυχία του ήταν τέτοια ώστε χρειάστηκε να γίνουν νέες εκδόσεις στην Αγγλία και στην Αμερική. Σε λιγότερο από ένα χρόνο παίχθηκε μία δραματική διασκευή σε ένα θέατρο της Νέας Υόρκης και έγινε μία γαλλική μετάφραση.
Αφού είχε βρει πια το σωστό δρόμο, ο Κούπερ συνέχισε το γράψιμο. Έγραψε τους "Πρωτοπόρους", που ήταν το πρώτο από τα πέντε διηγήματά του όπου κάνει την εμφάνισή του ο Αετομάτης (Νάττυ Μπάμπο), ένας από τους πιο διάσημους ήρωες του Αμερικανικού μυθιστορήματος. Γι' αυτό μερικές φορές τα διηγήματα αυτά αποκαλούνται "Τα κατορθώματα του Αετομάτη". Ακολούθησαν "Ο τελευταίος των Μοϊκανών", "Το Λειβάδι", "Ο Ανιχνευτής" και "Ο Ελαφοκυνηγός".
Στα δημιουργικά του χρόνια, από το 1840 έως το 1846, τα έργα του Κούπερ είναι ποικίλα: "Η Μερσεντές της Καστίλλης" (1840) αναφέρεται στο πρώτο ταξίδι του Κολόμβου, "Οι Δύο Ναύαρχοι" (1842) διηγούνται για ένα γαλλικό ιδιωτικό πολεμικό πλοίο στη Μεσόγειο στο τέλος του 18ου αιώνα. Ο "Νεντ Μάγιερς" (1843) είναι η βιογραφία ενός ναύτη που είχε υπηρετήσει μαζί με τον Κούπερ και πολύ αργότερα διηγήθηκε στο διάσημο μυθιστοριογράφο την ιστορία της ζωής του.
Ο Κούπερ ήταν αφοσιωμένος στη γυναίκα του και στα παιδιά του, ένα από τα οποία, η Σουζάνα Φένιμορ, εξέδωσε ένα ευχάριστο βιβλίο, "Αγροτικές Ώρες", ένα χρόνο πριν το θάνατο του πατέρα της.
Ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 1851. Το Φεβρουάριο του 1852 συγκεντρώθηκαν σε δείπνο στη Νέα Υόρκη διάφοροι συγγραφείς, πολιτικοί και άλλες προσωπικότητες, όπως ο Ντάνιελ Γουέμπστερ, ο Ουίλιαμ Κάλεν Μπράιαντ και ο Ουάσινγκτον Ίρβινγκ, για να αποτίσουν φόρο τιμής στο διάσημο συγγραφέα και πρώτο μεγάλο Αμερικανό μυθιστοριογράφο.
Ο Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς Αμερικανούς συγγραφείς του 19ου αιώνα και το έργο του ήταν θαυμαστό σ' ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Φραντς Σούμπερτ ήθελε πριν πεθάνει να διαβάσει τα μυθιστορήματα του Κούπερ.
Οι χαρακτήρες των βιβλίων του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ εξηγούνται από την ίδια του τη ζωή, με πολύ μεγαλύτερη πληρότητα από όση θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Ο χαρακτήρας του συγγραφέα αναπτύχθηκε και σταθεροποιήθηκε προτού μορφωθεί και πλουτιστεί με γνώσεις το πνεύμα του. Η καλαισθησία του ήτανε ελαττωματική.
Το γεγονός ότι δεν είχε γράψει τίποτα πριν από τα 30 του χρόνια, είναι μία απόδειξη πως ο Κούπερ δεν ήταν φιλολογική μεγαλοφυία. Ίσως να μην είχε ακούσει ποτέ του να γίνεται κουβέντα για φιλολογική "τέχνη". Έφυγε μικρός από το σχολείο, έγινε ναύτης και αργότερα άρχοντας με περισσότερες ή μικρότερες ανέσεις, που ήταν αρκετές ωστόσο να ενθαρρύνουν μία ιδιοσυγκρασία που ήταν αριστοκρατική και κριτική, και διόλου θεωρητική ή διψασμένη για περιπέτειες.
Ο Κούπερ ενδιαφέρθηκε κυρίως για την Αμερική. Στάθηκε ο ιστορικός της, ο κριτικός της, ο ζωγράφος της. Γι' αυτόν "τέχνη" ήταν η τέχνη να αφηγείται ιστορίες, όπου οι χαρακτήρες και τα γεγονότα είναι φανταστικά και όχι πραγματικά. Ποτέ δεν σκέφτηκε μήπως το έργο του ήταν πλάσμα της φαντασίας ή εικόνα πραγματικών γεγονότων. Όταν έγραφε το έργο του "Προφύλαξη" για να εξακριβώσει εάν μπορεί ή όχι να γράψει μυθιστόρημα, έγραψε τον "Πιλότο" για να αποδείξει ότι μπορούσε να γράψει μία ιστορία πιο αληθινά θαλασσινή, από τον "Πειρατή" του Γουόλτερ Σκοτ. Εξακολουθούσε να γράφει το ένα διήγημα ύστερα από το άλλο, επειδή είχε επιτύχει στην αφήγηση και βεβαιώθηκε πως αυτή ήταν η πραγματική του κλίση.
Ο Κούπερ ονομάζεται συνήθως ως ο "Σκοτ της Αμερικής", με την έννοια ότι πήρε τον Σκοτ ως υπόδειγμα και ως δάσκαλο.
Τα μυθιστορήματά του θεωρούνται απομιμήσεις των ποιοτικών μυθιστορημάτων του Γουόλτερ Σκοτ, που διαφέρουν από το πρωτότυπό τους, όπως όλες οι μιμήσεις που έχουν λιγότερη δύναμη και λιγότερο αυθορμητισμό και γι' αυτό το λόγο έχουν αναγκαστικά λιγότερη πρωτοτυπία. Το αν οφείλει πολλά ή λίγα ο Κούπερ στον Σκοτ, αυτό είναι ζήτημα που ενδιαφέρει περισσότερο τους ιστορικούς της φιλολογίας παρά τους κριτικούς.
Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι ο Κούπερ αντέγραψε με διάφορους τρόπους τον Σκοτ. Ωστόσο είναι άτοπο να θεωρηθεί ένας συγγραφέας με τόσο ογκώδες έργο ως μιμητής. Η έμπνευση του Κούπερ ήταν τόσο γνήσια όσο μεγάλος ήταν ο ζήλος του, και η μεγαλοφυία του τόσο προσωπική όσο και η μεγαλοφυία του Σκοτ.
Στα μυθιστορήματα του Κούπερ υπάρχει ένα γνώρισμα που το ξεχωρίζει σαν μοναδικό: ενώ είναι πέρα για πέρα ρομαντικό, δημιουργεί την εντύπωση της ίδιας της ζωής. Ο Κούπερ έβλεπε το υλικό του όπως βλέπει κανείς τη ζωή. Τον ενδιέφερε για το ανθρώπινο στοιχείο που περιείχε. Η μεγαλοφυία του Κούπερ ήταν μαζί "σκεπτόμενη και ανακλαστική" άλλων εικόνων.
Δεν ήταν στοχαστικός φιλόσοφος, αλλά εκείνο που τον ενδιέφερε ήταν η ζωή και όχι η αφήγηση. Κεντρικό θέμα των βιβλίων του και κύριο συστατικό τους είναι η πατρίδα του, όπως έκανε και ο Σκοτ. Όλη η στάση που παίρνει ως μυθιστοριογράφος απέναντι στον σκαπανέα του πολιτισμού, είναι στάση γεμάτη συμπαθητικό και έξυπνο ενδιαφέρον.
Το ιστορικό υλικό στα μυθιστορήματα του Κούπερ δεν πρέπει να υποτιμάται, διότι είναι σημαντικό. Ο πραγματικός όμως θρίαμβος του Κούπερ συνίσταται στην ποικιλία της εφευρετικότητάς του, στη δύναμη με την οποία, απομονώνοντας τους χαρακτήρες του στην ερημιά, προσπαθεί να γεμίσει την ύπαρξή τους. Υπάρχουν μερικοί που υποστηρίζουν ότι ο Κούπερ επιτυγχάνει όταν περιγράφει την ταπεινή ζωή και αποτυγχάνει όταν προσπαθεί να περιγράψει ανώτερους κοινωνικούς τύπους. Η άποψη αυτή είναι επιπόλαιη. Και στη μία και στην άλλη κοινωνική βαθμίδα, υπάρχουν εξίσου μεγάλοι και μικροί χαρακτήρες.
Σε όλο το έργο του Φένιμορ Κούπερ εξέχει το πατριωτικό στοιχείο. Πρώτος αυτός μετέδωσε στην Ευρώπη το πορτραίτο της Αμερικής. Το γεγονός ότι στην Ευρώπη εξακολουθούν να φαντάζονται την Αμερική όμοια με τον τρόπο που την περιέγραψε ο Κούπερ, μαρτυρεί εύγλωττα τη δύναμη του έργου του. Με μία ευρεία έννοια, το έργο του Κούπερ δεν είναι ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο παρά η Αμερική.
